Pati Dostları

Amerikan Hastanesi Üreme Sağlığı Ünitesi'nde Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı olarak görev yapan Dr. Alper Mumcu ile toksoplazma ve toksoplazmadan korunma yolları hakkında bir röportaj yaptık.

Pek çok kişi etraflarında bir kadının kediden bulaşan bir hastalık yüzünden düşük ya da ölü doğum yaptığı öykülerini duymuştur. Bu öyküler nedeni ile hamile kadınlar genelde kedi köpek gibi evcil hayvanlardan uzak durmaya çalışırlar. Hatta hamilelik öncesinde evlerinde bu tür evcil hayvan besleyenler ya bu dostlarını ebediyen terk ederler ya da bir tanıdıklarına vermeye çalışırlar. Hamilelikleri sırasında da kedi ya da köpek beslenen evlere pek uğramazlar. Kedilerden bulaştığı inancı yaygın olan bu hastalığın adı toksoplazmozis'dir. Gerçekçi olmak gerekirse insanlara bulaşan toksoplazma enfeksiyonlarında kediler en az suçlanması gereken faktördür.

     

Dr. Alper Mumcu kimdir?
20 Ekim 1969 yılında Ankara'da doğdu. İlk ve orta öğrenimini T.E.D. Ankara Koleji'nde tamamladıktan sonra, 1986 yılında girdiği Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İngilizce bölümünden 1992 yılında mezun oldu. 1992-1997 yılları arasında Tıpta Uzmanlık Sınavındaki (TUS) ilk tercihi olan İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Kadın Hastalıkları ve Doğum ihtisası yaptı. Askerlik görevini Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Haydarpaşa Eğitim Hastanesi'nde yerine getirdi. Bir süre Kadıköy Özel Çağıner Hastanesi'nde çalışan Dr. Alper Mumcu halen Amerikan Hastanesi Üreme Sağlığı Ünitesi'nde Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı olarak görev yapmaktadır. 1993 yılından beri Diş Hekimi İpek Mumcu ile evlidir. Dr. Alper Mumcu'nun yurtiçi ve yurtdışı dergilerde yayınlanmış bilimsel makaleleri ve ulusal/uluslararası kongrelerde tebliğ edilmiş bildirileri bulunmaktadır. 1 Haziran 1998 tarihinden beri Kadın Sağlığı ve Gebelik konularında ilk ve en geniş içerikli Türkçe içerikli web sitesini hazırlamakta ve yayınlamaktadır.

Toksoplazmozis nedir?
Toksoplazmozis Toxoplasma gondii adı verilen parazitin neden olduğu bir enfeksiyondur. İlk kez 1908 yılında Afrikada gondi adı verilen bir tür kemirgende saptanmıştır. Tüm dünyada insanların da dahil olduğu pekçok tür omurgalı canlıda enfeksiyona neden olur. Buna karşılık sadece evcil kedilerin barsağında dişisi ve erkeği bir araya gelerek üreyebilir. Başka bir yerde üremesi mümkün değildir. Bu enfektif parazitler kedinin dışkısı ile dış dünyaya atılır ve buradan diğer canlılara sindirim sistemi yolu ile bulaşır. Bir başka değişle enfeskiyonun insan ya da diğer hayvanlara bulaşabilmesi için ağızlarından girmesi gerekir.

Toksoplazmozis nasıl bulaşır?
Toksoplazma insana 3 temel şekilde bulaşabilir.

1 - Enfekte bir kedinin dışkısı ile temas edip daha sonra bu temasın gerçekleştiği eli yıkamadan ağza götürmek.
2 - Enfekte bir hayvanın etini iyice pişirmeden yemek.
3 - Paraziti barındıran bir besin maddesini iyice yıkamadan yemek.

İnsanlarda bir bulaşma yolu daha vardır: Enfekte bir anne adayından hamilelik sırasında bebeğine bulaşması.

Toksoplazmanın bebek için riskleri nelerdir?
Hamilelikleri sırasında toksoplazma enfeksiyonuna yakalanan kadınların sadece %30-40'ı bu hastalığı bebeklerine geçirirler. Annedeki enfeksiyonun bebeği de etkileme riski gebelik yaşı ile direkt ilişkilidir. Bu risk gebeliğin son trimesterında daha yüksektir ve %70'le kadar ulaşabilirken bu oran ilk trimester enfeksiyonlarında %15'ler civarındadır. Ancak ilk trimesterda bebeğe enfeksiyon geçme olasılığı düşük olmasına rağmen bebekte yaratacağı zarar daha fazladır. Bir başka deyişle son 3 ayda bebeğe enfeksiyon geçmesi daha kolay ancak zarar yaratma olasılığı son derece düşükken, ilk 3 ayda çok zor geçen enfeksiyon daha ciddi sorunlara neden olmaktadır.

Erken dönemde görülen toksoplazma düşük ya da ölü doğumlara neden olabilir. Toksoplazmanın diğer etkileri ise beyin hasarı, beyinde su toplanması (hidrosefali), görme ve işitme bozuklukları, gelişme geriliği, zeka geriliği ve epilepsi gibi sinir sistemi bozukluklarıdır.

Hamilelikte toksoplazma enfeksiyonu saptanırsa ne yapılmalıdır?
Hamilelik sırasında anne adayında toksoplazma enfeksiyonu saptanması bebekte mutlaka bir sorun olacağı anlamına gelmez. Böyle bir durumda detaylı ultrasonografi ile enfeksiyonun bebekte zarar oluşturup oluşturmadığı aranır. 20. gebelik haftasından sonra ise bebeğin göbek kordonundan kan alınarak (kordosentez) kesin tanı konulabilir. Burada bebek kanında IgM varlığı bebekte enfeksiyon olduğunun kesin belirtisidir.

Toksoplazmanın tedavisi nasıldır?
Hamile olmayan bir kadında toksoplazmanın tedavisi antibiyotik ile yapılır. Hamilelerde ise uygulanan antibiyotiğin bebekte oluşması muhtemel hasarı engelleyip engellemediği açık değildir. Eğer bebekte ciddi sekel saptanır ise tercih edilmesi gereken yöntem gebeliğin sonlandırılmasıdır.

Hamilelikte toksoplazmaya bağışıklık olmadığı saptanırsa ne yapılmalıdır?
Böyle bir durumda toksoplazmadan korunma önlemlerine dikkat edilmeli ve belirli aralıklarla kanda toksoplazmaya karşı antikor oluşup oluşmadığı araştırılmalıdır.

Toksoplazmadan korunma yolları nelerdir?
Toksoplazmadan korunmanın en etkili yolu hijyen kurallarına uymaktır. Ev kedisinden toksoplazma bulaşması son derece nadirdir ve hamile kaldığınızda evdeki kedinizi göndermeniz gerekmez.

• Ellerinizi sık sık yıkayın.
• Eğer toprak ile uğraşıyorsanız mutlaka eldiven giyin.
• Çiğ ya da az pişmiş et yemeyin (salam sucuk vb).
• Çiğ et ile temas ettikten sonra mutlaka ellerinizi yıkayın.
• Çiğ et kestiğiniz bıçak ile iyice yıkamadan başka bir madde kesmeyin.
• Çiğ et kestiğiniz kesme tahtalarını iyice yıkamadan üzerinde başka bir işlem yapmayın.
• Çiğ sebze ve meyveleri mutlaka çok iyi yıkayın.
• Tercihen dışarıda yeşil yapraklı salataları yemeyin.
• Pastörize edilmemiş süt içmeyin bu tür sütlerden üretilmiş ürünleri kullanmayın.
• Evde kedi varsa kumunu siz değiştirmeyin.
• Kedinin kumunun 24 saat aralıklarla mutlaka değişmesini sağlayın.
• Kedinizi dışarı bırakmayın.
• Kedinize çiğ et yedirmeyin.

Hamilelikte kedi beslemek güvenli midir?
Kediler toksoplazmayı çiğ etten alırlar. Bu nedenle toksoplazma sadece kemirgenleri avlayarak yiyen kedilere bulaşır. Eğer kedinizi sokağa çıkarmıyorsanız ya da çiğ et ile beslemiyorsanız toksoplazmaya yakalanmaları nerdeyse olanaksızdır. Bir kere enfekte olan kedi 14 gün süreyle bulaştırıcı olur ve daha sonra bağışıklık kazanır, yeniden hastalanmaz ve bulaştırıcı olmaz. Sokak kedileri toksoplazmayı genelde yavrulukları döneminde geçirirler ve büyüdüklerinde bulaştırıcı olmazlar. Kediler enfeksiyonu aldıktan sonra 14 günlük bir kuluçka dönemini takiben paraziti dışkıları ile atarlar. Bu parazitlerin bulaşıcı özellik kazanması için dış dünyada 24 saat geçirmeleri gerekir. Bu nedenle kedinizin kumunu düzenli olarak 24 saatte bir değiştiriyorsanız kedinizde bulaştırıcı aktif enfeksiyon olsa bile size bulaşması çok uzak bir olasılıktır.

Hamileliğiniz sırasında kedinize dokunabilir, onu sevebilir ve aynı ortamda bulunabilirsiniz. Yalnız ona dokunduktan sonra mutlaka ellerinizi iyice yıkamalı ve elinizi ağzınıza götürmemelisiniz. Her ihtimale karşı kedinizin kumunu kendiniz değiştirmemelisiniz. Eğer bunu yapacak başka kimse yoksa kumunu mutlaka eldiven giyerek değiştirmelisiniz.

Hamileyken evdeki kedinizi göndermeniz ya da ondan uzak durmanız gerekmez. Bu basit önlemlere uyduğunuzda hamileliğiniz sırasında kedinizin de sizinle birlikte olmasında sakınca yoktur.

Hamilelikle ilgili daha fazla bilgi almak için www.mumcu.com sitesini ziyaret edebilirsiniz.