Pozitif Köpek Eğitimi

İnsanlar yanlış davranışları yok etmenin tek yolunun ceza vermek olduğunu düşünürler. Bazen çocuğunuzun poposuna şöyle bir vurmadınız mı hiç, köpeğimize neden vurmayalım? Gibi söylemlerle karşılaşabiliyorum. Oysa insan eğitiminde de köpek eğitiminde de ceza yöntemi faydasızlığı görülerek yıllar önce uygulamadan kaldırılmış bir sistemdir.

Cezalar tepkisel olarak ortaya çıkmaktadır. Yapılan bir yanlışa tepki olarak gelişir. Oysa ortaya bir çözüm sunmaz. Bir eğitim şekli asla olamaz. Eğitim çözüm sunmak, doğruyu göstermekle olur. Kaldı ki ceza verdiğinizde köpeğinizin ne öğrendiğini bilemezsiniz. Mesela köpeğiniz havlıyor ve siz de ona sus diyerek bağırıyor ve bir yandan da boynundaki tasmayı çekiştiriyorsunuz. Köpeğine burada ne öğretiyorsunuz sizce? Köpeğiniz havlarken bir ses çıkarıyor ve sahibi de ona bağırıp sus derken bir ses çıkarıyor, dolayısı ile köpeğiniz “evet doğru bir şey yapıyorum, ne güzel sahibim de benimle birlikte havlıyor” diye düşünüyor. Bu arada boynundaki acıya da bir anlam veremiyor tabi! Böyle yaparak ona havladığı konu ile acı arasında bir bağ kurmayı öğretiyoruz. Havlıyor bu güzel bir şey çünkü sahibi de onunla havlıyor ama (diyelim ki)yoldan geçen kişiye havladığı için boynu acıyor. Köpeğimiz kişi ile boynundaki acıyı arasında bağlantı kurarak yoldan geçenlere daha çok tepki vermeye başlamasını öğreniyor.

Oysa bunun yerine onu başka bir konuya yöneltip, dikkatini başka konuya çeksek, böylelikle havlamasını engelleyip yaptığı şey için de bir ödül versek “yoldan geçen kişi=sahibimle güzel vakit+ödül=yoldan geçen kişi iyidir” duygusunu öğretmiş oluruz. Daha sonra yoldan biri geçtiğinde havlamak yerine sizin yanınıza koşmaya başlayacaktır.

Köpeklerin yaptığı ve insanların yanlış olarak değerlendirip ceza uyguladığı konuların çoğu aslında içgüdüseldir. Mesela havlama, kovalama, kazma, çekiştirme, yerlerde bulduklarını yeme, kemirme, üste atlama gibi davranışlar, içgüdüsel olarak genlerinde var olan davranışlardır. Onlar için çok normaldir ve bizim hayatımızda bizimle birlikte yaşarken, onlar için gayet normal olan bu davranışları yaptıkları için onlara ceza veriyor olmamıza hiç bir anlam veremedikleri için bize olan güvenleri kırılır.

Ceza ile terbiye edilmeye çalışılan köpeklerde saldırganlık olasılığı da yüksektir. Hırlayan bir köpeği hırladığı için cezalandırırsanız bir sonraki aşamaya geçip direk ısırma davranışı gösterecektir. Davranışları sonucunda ceza alan köpekler bir süre sonra içe kapanık ve güvensiz olurlar. Saldırganlığın en büyük nedenlerinden biri kendine güven eksikliğidir. Saldırganlık sorunları olan bir köpeği yine ceza ile düzeltmeye çalışmak ise daha da ısırgan bir köpeğimizin olması anlamına gelir. Her yaptığı hareket cezalandırılan ve sindirilen bir köpek artık hiçbir şey öğrenemez duruma gelir. Çünkü korku ve endişe anında beyin öğrenmeyi durdurur. En iyi ihtimalle korku ile robotlaşan köpeklerimiz olur.

Ceza ile öğretmek yerine, istenmeyen davranışlar henüz ortaya çıkmadan, bebeklik döneminde bizim istediğimiz davranışlar öğretilerek engellenebilir. Bebeklik dönemini geçirmişsek o zaman davranış sorunlarının olabileceği durumları önceden kestirip ona göre tedbir almalıyız.

Burada şu da akla gelmemelidir; köpek ne yaparsa yapsın hoş görüp seveceğiz ve onu yüreklendireceğiz. Elbette böyle değil.

Sorun çözme metotlarını kullanacağız, açık fikirli ve yaratıcı olacağız. Bahçeyi kazıyorsa alan sınırlaması yapabiliriz, gördüğü bir kediyi kovalıyorsa ondan önce fark edip yön değiştirebiliriz, kapı ziline ya da gelen kişilere havlıyorsa duyarsızlaştırabiliriz (ileriki bölümlerde sistemli duyarsızlaştırma konusu işlenecektir) bu ve bunun gibi sorunlara her zaman çözümler bulunabilir.

Sonuç olarak köpeğiniz istenmeyen davranışlar sergilediğinde cezayı hak ettiğini düşüyor olabilirsiniz ama asıl sorun, onun yapması gereken doğru hareketi bilmemesinden kaynaklanıyor.

Hoşlanmadığımız davranışları cezalandırmak yerine doğru davranışları göstererek eğitime başlamalıyız.

Doğru eğitimi almış, yeterli egzersiz yapan, doğru zamanda doğru ilgiyi gören köpek her zaman için daha huzurlu, mutlu ve güven dolu bir dosttur. Cezalandırma ancak aradaki ilişkileri bozar!

Neşe Öztürk
Profesyonel Pozitif Köpek Eğitmeni