Pozitif Köpek Eğitimi

Köpekler Bize Ne Anlatır? Köpeklerle İletişim Nasıl Sağlanır?

1) YATIŞTIRAN BEDEN DİLİ

Köpeklerin hangi hareketi neden yaptığı tam olarak bilinemese de bazı hareketlerle bizi etrafındaki diğer köpekleri yatıştırmaya, bazılarıyla ise uyarmaya çalıştıklarını biliyoruz. Bu yazıda yatıştıran beden dilini kısmen ele alacağım.

Eve gelirsiniz, köpeğiniz yerde sırt üstü yatmış sizi bekliyordur ya da kuyruk kısık, kulaklar geride, başı önde yan gözlerle size bakmaya çalışıyordur.

"Ah kerata gene ne muzurluk yaptın sen, bak bir hata yapmış hatasını da biliyor görüyor musun" deriz.

Oysa olan şudur; siz daha önce eve geldiğinizde onun bir hata yapmış olduğunu görürsünüz ve belki de saatler önce yapmış olduğu bir şey için kızarsınız. Belki tuvaletini yaptı diye belki bir yerleri yedi diye kim bilir? O da bilemez neden kızdığınızı. Sadece eve geldiniz ve ona o an yaptığı şey için kızdınız.

O bu hareketinizden ne öğrenmiş oldu? Sizin eve geldiğinizde ona kızacağınızı öğrendi. Siz eve geldiğinizde ona kızdığınız için daha sonraları sizi kapıda yatıştıran beden dili ile karşılamaya başlıyor. Aslında yaptığı hatanın farkında değil, çünkü hatalar ilk bir kaç saniye içinde farkedilirse düzeltilebilir, üstünden saatler geçtikden sonra ona kızmanın hiç bir anlamı yoktur. Eve geldiğinizde kızacağına şartlandığı için de sizi sakinleştirmeye çalışır. Hasbel kader bir yaramazlık ta yapmışsa bu hareketi o yaptığı yaramazlığa bağlarız.

Köpeğinizin burada yaptığı ona kızmamanız için sizi sakinleştirmeye çalışmaktır sadece, suçunu bildiği için saklanmaya çalışmak ya da şebeklik yapmaya çalışmak değildir. Köpekler kendilerini ifade etmek için beden dillerini kullanırlar. "Ne hata yaptığımı anlayamıyorum, neden kızdığını da anlayamıyorum" diyemedikleri için bizi sakinleştirip onlara kızmamamız için ricada bulunurlar, tıpkı yavru köpeğin anne köpeğe yaptığı gibi.

Tıpkı bunun gibi insanlar tarafından anlaşılamayan bir çok şekilde kendilerini bize anlatmaya çalışırlar. Onun dilini öğrenmek onunla iyi bir ilişki kurmamızı, onu duygusal açıdan daha iyi anlamayı hem de olası bir problemi erken farkederek önleyebilmemizi sağlar.

Köpeklerle ilk tanışma sırasında genellikle çoğumuz köpeğe doğru eğilir ve başının üstünü okşamaya çalışırız.

Bu köpeğe çok yanlış bir mesaj verir. Bu hareketi bir tehdit gibi algılar. Eğer iyi huylu bir köpek ise hareketlerini yavaşlatır, kafasını yana çevirir ve sizi sakinleştirmeye çalışır. Daha korkak ya da agresif bir köpekse, o zaman başının üstüne uzanan eli ağzına alması beklenebilir. Ama genelde bu yapacakları en son harekettir. Öncelikle sizi sakinleştirip, geri giderek uyarmaya çalışırlar.

Onun üstüne eğilip onu sevmeye çalışmak yerine, ayakta durup direkt gözlerine bakmadan elimizden başlayarak bizi koklayarak tanımasına izin vermeliyiz.

• Gözlerini kaçırma;

Direkt göz teması köpekler için bir tehdittir. Siz doğrudan gözlerinin içine bakarsanız, bundan rahatsız olarak gözlerini kırpıştırarak başını yana çevirip sizi sakinleştirmeye çalışacaktır. Gözlerin içine bakmaktansa biraz daha altına bakmak göz temasını hafifletecektir. Eğer köpeğiniz sizi sakinleştirmeye çalışıyorsa siz de aynı yolla ona sakin olduğunuz mesajını verebilirsiniz.

• Esnemek;

Köpeğiniz sürekli esniyorsa bu onun o anda bir şeylerden rahatsız olduğunu gösterir. Esnemek etrafda sakinleştirilmesi gereken bir şeyler olduğu anlamına gelir.



Belki başka bir köpek olabilir ve ona ben zararsızım korkmana gerek yok, sakin ol mesajı yolluyor olabilir. Belki korktuğu bir ortamdadır, evde aile fertleri ya da diğer köpekler arasında tarışma yaşanıyor olabilir. Bu durumda ortamı sakinleştirmek için esnemeye başlar. Aynı şekilde huzursuz olduğunu düşündüğünüz bir köpek gördüğünüzde onu sakinleştirmek için siz de ona doğru üst üste esneyerek sakinleştirmeyi deneyebilirsiniz.


• Hareketlerin yavaşlaması, donup kalmak;

Köpekler başka köpeklerle tanışırlarken hareketlerini yavaşlatır, sakince birbirlerine yaklaşır ve birbirlerini koklayarak tanışırken birinden biri hareketsiz bir şekilde bekler.

Bu karşısındakine onu tanıması için fırsat verir. Aynı zamanda ani hareketleri tehdit olarak algılayan köpekler için sakinleştirici bir etkisi vardır. Sakin hareketler tehdit içermez, karşıdakini de sakinleştirir.


Bazen köpeğinize hızlı olması için komut verirsiniz ama o bu komuttan tedirgin olarak olduğu yerde durur, hatta bir de kafasını yana çevirip sizinle hiç ilgilenmiyormuş gibi görünür. Bu davranışı itaatsizlik olarak algılayarak bir de üstüne köpeğimize kızarız. Oysa bütün yaptığı huzursuz olduğu bir durumda sahibini sakinleştirmeye çalışmaktır.

Biz de sokakda gördüğümüz yabancı köpeklere karşı aynı beden dilini kullanmalıyız. Üstümüze doğru gelen bir köpek gördüğümüzde hareketsiz kalarak onun bizi tanımasına izin vermeliyiz, eğer çok havlıyorsa başımızı hafif yana çevirerek esneme hareketleri yaparak onu sakinleştirmeye çalışmalıyız. Onu tetikleyecek el kol hareketlerinden, koşmaktan, bağırmakdan kaçınmalıyız.


• Kuyruk sallamak;

Çoğu zaman kuyruğunu sallayan köpeğin mutlu olduğunu ve iyi niyetlerle kuyruk salladığını düşünürüz ama bu her zaman doğru değildir. Genellikle mutlu olduğu zamanlarda kuyruk sallasalar bile, huzursuz ve korkmuş olduklarında da kuyruklarını sallarlar. Tedirgin olduklarının belirtisi olabilecek başka davranışlar yoksa bu onların gerçekten mutlu olduklarını gösterebilir. Ancak sallanan kuyrukla birlikte dikilmiş kulaklar, gergin bir vücut varsa, bu onun gergin olduğunu gösterir. Ya da yere yatmış göbeğini açmış ise bu sizi sakinleştirmeye çalışıyor anlamına gelir.

Bazı bilim adamları köpeklerin sadece başka canlılar yanında kuyruk salladıklarını yalnızken kuyruklarını hiç sallamadıklarını söylerler.

Ben bilim adamı değilim ama gözlemlerime dayanarak buna katılmıyorum. Gizli kamera ile izlediğim köpeklerde kendi kendilerine oyun oynarken kuyruklarını salladıklarını gördüm.

Doğal olarak yalnızken heyecanalanmalarını gerektirecek bir olay yoksa ya da tepki göstermeleri gereken bir durum söz konusu değilse neden kuyruklarını sallasınlar? Bizim yalnızken kendi kendimize konuşmayacağımız gibi! Ama hiç bir zaman yanlızken kuyruk sallamazlar demek de doğru olmaz. Kuyruğun ne için sallandığını ise ancak sizin gözlem yeteğeniz belirleyebilir.


• Oturmak, sırtını dönerek oturmak;

Bu beden dili de yatıştıran beden dilidir. Genelde huzursuz olmuş bir hayvanı sakinleştirmek için çok faydalıdır. Sana zarar vermeyeceğim anlamına gelir ve oturarak kendini daha küçük bir pozisyona sokarak karşısındakine tehdit olmadığını anlatmaya çalışır. Etrafınızda huzursuzlukla dolanan bir köpek varsa bir sandalye gibi yerden yüksek bir objeye köpeğe sırtınızı dönerek oturmanız onun rahatlamasına neden olur. Aynı zamanda onun huzursuz davranışları ile ilgilenmediğiniz mesajını da vermiş olursunuz.


Eğer köpeğimiz bu davranışı bizim verdiğimiz bir komut üzerine yapıyorsa o zaman verdiğimiz komutu anlayamamış olduğunu ya da o komutu yapmaktan tedirgin olduğunu düşünmemiz gerekir. Belki o anda sesinizin tonu ya da sizin beden diliniz onu tedirgin edecek mesajlar içeriyor olabilir. Köpeğiniz de sizi bu şekilde sakinleştirmeye çalışıyor. Bu davranışın bir itaatsizlik olduğunu düşünmemek gerekir.


• Yön değiştirmek, yay çizerek yaklaşma;

Normalde birbirini hiç tanımayan köpekler birbirlerine doğrudan yaklaşmazlar. Temkinli kaçamak bakışlarla ve uzaktan dairesel bir hareketle yaklaşırlar. Bu araya koydukları mesafe, karşı tarafın tepkisini ölçmek ve kendisinin doğrudan bir tehdit olmadığını göstermek içindir. Birbirine dost ve daha önceden tanışan köpekler doğrudan yaklaşabilirler. Tasmalı olarak gezdirilen köpeklerde bazen yaklaşma ve tanışma sorun olabilmektedir.


Biz onu solumuzda yürütürken karşıdan gelip köpeğini solunda yürüten bir kişi ile karşılaştığımızda köpekler bu durumdan çok rahatsız olabilirler. Bazen farklı tarafa gitmeye bazen de diğer köpeğe doğru gitmeye çalışırlar. Bu durumu ortadan kaldırmak için köpekleri diğer tarafa almak çok yararlı olur. Tasmalıyken birbiriyle zorla tanıştırılmaya çalışılan köpekler kendilerini rahatsız hissedebilirler. Kendi vücut dillerini sergileyemeyerek sahiplerinin yönlendirmesi ile hareket etmek zorunda kalırlar. Bu şekilde tanıştırılan köpeklerde bazen istenmeyen kavgalar ortaya çıkabilmektedir. Çünkü vermeye çalıştıkları mesajı tam veremezler.

Köpeklerin bu beden dilini biz de tasmalı ya da tasmasız diğer köpeklere karşı kullanabiliriz. Karşıdan gelen bir köpek gördüğümüzde direkt üstüne gitmek yerine karşı kaldırıma geçebiliriz.


• Referans;

Bu hareket hem oyuna davet hem de sana zarar vermeyeceğim anlamına gelen bir beden dilidir.



Oyun sırasında köpeklerin birbirine bu hareketi yaptıklarını görürsünüz ya da yatan bir köpeğin önüne diğer köpek gelerek bu hareketi yapar ve onu oyuna davet eder. Mesajı alan köpek çoğunlukla kalkıp oynamaya başlar.



Bazen de büyük köpekler küçük köpeklere sakin ol sana zarar vermeyeceğim, dilediğin gibi oyun oynayabilirsin mesajı vermek için kullanırlar. Her zaman için olumlu sinyaller yollayan bir beden dilidir.


• Ayırmaya çalışmak, araya girmek;

Eve misafiriniz geldiğinde ona “hoş geldin” demek için sarıldığınızda, eşinizle dans ederken ya da çocuklarınız şakalaşırken köpeğinizin gelip sizi ayırmaya çalışmasına tanık olmuşsnuzdur. Ya da yavruları tehdit eden başka köpekle yavruları arasına giren anne köpekler görmüşsünüzdür.



Bu kadar yakınlaşılan durumlarda olası bir tehlikeyi bertaraf etmek için araya girmeye çalışır. Göz temasının kesilmesi tehdidi ortadan kaldırmak için ilk adımdır ne de olsa.

Aynı şekilde biz de huzursuz olan iki köpeğin göz temasını kesecek şekilde hareket ederek tehdidi ortadan kaldırabiliriz. Tabi bu kavga eden iki köpeğin arasına girin anlamına gelmiyor!


• Pati verme;

Bu hareket içgüdüsel olarak yapılan bir yatıştıran beden dilidir. Neden yaptıkları tam olarak bilinmese de bebek köpeklerin de annelerini emerken sürekli olarak memeyi patileri ile ittiği gözlemlenir.


Bu sütün akışını sağlayan, dolayısı ile anneden ona süt akışıyla karnını doyurmasını sağlayan ve onu rahatlatan bir harekettir. Huzursuz olduğunda size pati veren bir köpek rahatlatılmaya ihtiyacı olduğu mesajını vermeye çalışıyor olabilir. Bize, kirli de olsa patisini uzattığı için ona kızmak yerine uzattığı patiyi alarak ona sevgi ve ilgi vererek onu rahatlatabiliriz.


• Yalanmak;

Köpeğiniz sık sık burnunu yalıyorsa ortamda onu rahatsız eden bir sorun var demektir. Bu belki sizin sert tutumunuz, belki başka yabancı bir köpek, belki de köpeğinizin hoşuna gitmeyen alışık olmadığı bir durum olabilir.



Kucağa alınınca, sıkıca sarıldığınızda, huzursuzluk hissettiği zamanlarda bu hareketi bütün köpekler yapar. Ortamdan huzursuzluğu kaldırmak ve onu rahatlatmak en doğrusu olacaktır.


• Çiş kaçırmak;

Bazı köpeklerde fark edersiniz, köpeğiniz siz eve geldiğinizde ya da ona bir komut verdiğinizde yere çömelip sürünmeye hatta işemeye başlar, bazen sırt üstü dönerek yapar bunu. Tanımadığı başka bir köpekle tanışırken de, eğer karşısındaki köpek sinirli ise bu hareketi yapar.

Bu yatıştıran beden dili köpeklerin tam bir teslimiyet göstergesidir. Çişini kaçırdığı için onu azarlarsak bu çok yanlış olur. Aslında o sizi sakinleştirmeye çalışırken siz daha çok sinirlenince ne olduğunu anlayamaz.

Köpeklerin bütün beden dilleri bu değildir elbet. Bizim anlamadığımız ya da farketmediğimiz pek çok beden dili aslında onlar için çok anlamlar içerir. Kendi beden dilimiz onlara karışık sinyaller gönderirken onların dillerini anlayamamak da ilişkinin çok zorlaşmasına neden olur.

Köpekler beden dillerini kullanırken bedenlerinin her uzvunu kullanırlar. Kafa, kulak, göz, pati, kuyruk, komple beden, hepsinin ayrı dili vardır.

Estetik kaygılarla yapılan kuyruk ve kulak kesimleri bu yüzden çok yanlıştır. Kendilerini doğru ifade edemeyebilirler.

Bazen bazı beden dilleri tek anlam içermez. Bunların ne anlam içerdiğini kendi köpeğinizi gözlemleyerek kendiniz bulmalısınız.

Nasıl ki bebeklik döneminde kendisi ile hiç konuşulmayan bir kişi ileride ne kadar eğitim alsa da konuşmayı tam ve doğru bir şekilde öğrenemezse, bazen baskı altındaki köpekler de beden dillerini tam olarak kullanmayı öğrenemezler. Sahipli tasmalı köpeklerin bir kısmı kendilerini dogru ifade edemediekleri için saldırıya uğrarlar ya da tasmasız oldukları zamanlara nazaran daha hırçın olurlar. Pozitif eğitim metodları ile eğitilen köpeklerde beden dillerini çok daha rahat geliştirebilirler. Ayıracağınız zaman ve harcayacağınız emek buna değecektir. Dilimizi kulanamıyor olsaydık, kendimizi ifade etmeye çalışırken sürekli hata yapıyor olsaydık biz kendimizi nasıl hisserdik?

NOT: Uyaran beden dili bir sonraki yazıda ele alınacaktır.

Neşe Öztürk
Profesyonel Pozitif Köpek Eğitmeni